Điều chỉnh trước xu hướng lệch khối thi

Theo số liệu Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa công bố, số thí sinh đăng ký dự thi từng môn tốt nghiệp trung học phổ thông (THPT) chọn các bài thi khoa học xã hội (KHXH) áp đảo khoa học tự nhiên (KHTN). Do đó, nhiều trường đại học có kế hoạch điều chỉnh tổ hợp xét tuyển nhằm linh hoạt thích ứng. Tuy nhiên, việc chuyển dịch này cần những chính sách dài hạn, đáp ứng nhu cầu xã hội một cách bền vững.

Bổ sung tổ hợp xét tuyển

Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 là năm đầu tiên áp dụng chương trình Giáo dục phổ thông 2018 với thay đổi quan trọng, ngoài hai môn bắt buộc là Toán và Ngữ văn, thí sinh được tự chọn hai môn còn lại theo định hướng nghề nghiệp. Sự lựa chọn này đã bộc lộ rõ xu hướng chuyển dịch nghiêng hẳn về khối KHXH, trong khi số thí sinh chọn các môn thuộc khối KHTN giảm mạnh.

Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, trong số hơn 1,16 triệu thí sinh đăng ký dự thi năm nay, Ngữ văn và Toán là hai môn bắt buộc, có số thí sinh đăng ký cao nhất. Các môn có nhiều thí sinh chọn tiếp theo là Lịch sử, Địa lý, Tiếng Anh, Vật lý, Giáo dục kinh tế và pháp luật. Chỉ có khoảng 72.669 thí sinh chọn môn Sinh học (giảm hơn 75% so với năm 2024).

Đây là tín hiệu đáng báo động không chỉ với khối B truyền thống (Toán, Hóa, Sinh) mà còn là vấn đề lớn cho các trường đại học trong công tác tuyển sinh và cơ cấu đào tạo dài hạn. Xu hướng này không mới khi năm ngoái cũng có tới 63% thí sinh đăng ký bài thi KHXH và chỉ 37% đăng ký thi bài KHTN.

Trước thực tế này, PGS, TS Phạm Tiến Đức, Phó trưởng phòng Đào tạo, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội cho hay: Trường năm nay bổ sung thêm nhiều tổ hợp xét tuyển để phù hợp với điều kiện tuyển sinh năm 2025. Một số tổ hợp mới như: K01 (Toán, Tiếng Anh, Tin học), A04 (Toán, Vật lý, Địa lý), A05 (Toán, Hóa học, Lịch sử) và B03 (Toán, Ngữ văn, Sinh học). Việc bổ sung các tổ hợp này đáp ứng nhu cầu thực tế khi số môn thi được thí sinh lựa chọn có sự phân hóa. Tuy nhiên, để bảo đảm chất lượng đào tạo và định hướng phát triển dài hạn thì tổ hợp mới vẫn phải bảo đảm có Toán và một môn phù hợp với ngành học, như các ngành của khoa Hóa thì có Toán, Hóa và một môn tự chọn.

“Các trường đại học cần linh hoạt cập nhật các tổ hợp xét tuyển hàng năm trên cơ sở dữ liệu tuyển sinh và nguyện vọng đăng ký các môn thi tốt nghiệp THPT để bảo đảm việc tuyển sinh đáp ứng nhu cầu thực tế nhưng không bị biến động quá lớn, đặc biệt đối với các trường đại học có phương thức sử dụng kết quả thi tốt nghiệp THPT là phương thức chính. Cần cân đối tổ hợp xét tuyển với các môn phù hợp với ngành đào tạo và bảo đảm chất lượng đào tạo, bản sắc đào tạo của các trường đại học”, PGS, TS Phạm Tiến Đức khẳng định.

Nhìn nhận sự giảm sút thí sinh chọn môn KHTN có thể ảnh hưởng đến tuyển sinh ngành khoa học cơ bản, khiến nguồn thí sinh tiềm năng bị thu hẹp và điểm trúng tuyển có thể giảm, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh) dự kiến điều chỉnh tổ hợp xét tuyển linh hoạt, duy trì nhiều phương thức tuyển sinh, tăng học bổng khuyến khích thí sinh giỏi. Năm nay, nhà trường còn kết hợp tổ hợp liên ngành giữa KHTN và KHXH cho các ngành như hải dương học, khoa học môi trường nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn và thu hút đa dạng thí sinh.

Tuy nhiên, không phải trường nào cũng áp dụng điều chỉnh, TS Lê Anh Đức, Trưởng phòng Quản lý đào tạo, Đại học Kinh tế Quốc dân chia sẻ, trường đã công bố thông tin tuyển sinh đại học chính quy năm 2025 từ ngày 28-3, cam kết giữ nguyên các nội dung công bố, bảo đảm công bằng, minh bạch và quyền lợi thí sinh. TS Lê Anh Đức nhận định, việc linh hoạt rà soát, cập nhật tổ hợp xét tuyển hằng năm dựa trên dữ liệu tuyển sinh phải đặt trong khuôn khổ bảo đảm những nguyên tắc cơ bản của tuyển sinh.

Thí sinh ngại các môn khoa học tự nhiên

Dù tỷ lệ thí sinh đăng ký các môn KHTN năm 2025 có tăng nhẹ so với năm trước, mức tăng này vẫn chưa đáp ứng kỳ vọng phát triển nguồn nhân lực STEM, lĩnh vực được kỳ vọng chiếm 35% quy mô đào tạo nhằm phục vụ nền kinh tế tri thức.

Theo các chuyên gia, có 3 nguyên nhân chính dẫn đến xu hướng lệch khối: Thứ nhất, chương trình giáo dục phổ thông mới khiến trong số các môn bắt buộc, chỉ có Toán mang tính tự nhiên, logic, còn lại thiên về xã hội, hình thành sớm xu hướng học và thi theo định hướng KHXH. Thứ hai, tổ hợp KHXH thường có điểm trung bình cao hơn tổ hợp KHTN khoảng 2 điểm, trở thành lựa chọn an toàn cho nhiều thí sinh. Thứ ba, nhiều trường đại học mở rộng xét tuyển tổ hợp KHXH, kể cả với một số ngành kỹ thuật. Ngoài ra, học sinh vùng sâu, vùng xa còn gặp nhiều khó khăn trong tiếp cận học tập các môn KHTN.

Tổ hợp xét tuyển không chỉ là công cụ tuyển sinh mà còn phản ánh định hướng phát triển giáo dục. Để xây dựng nguồn nhân lực bền vững, các chuyên gia đề xuất cần nâng dần độ khó các môn KHXH để bảo đảm công bằng với KHTN, đẩy mạnh kết nối giữa đại học và doanh nghiệp trong khối kỹ thuật-công nghệ để nâng cao chất lượng đầu ra, đồng thời thiết kế tổ hợp liên ngành, phù hợp với xu thế chuyển đổi số và thực tiễn xã hội.

PGS, TS Phạm Tiến Đức chia sẻ: “Khối các môn KHTN rất quan trọng nhưng học khó hơn so với các môn KHXH, đặc biệt giáo dục phổ thông mới ghép chung KHTN gồm 3 môn Vật lý, Hóa học và Sinh học sẽ gây khó khăn hơn cho học sinh khi các môn học này có tính đặc thù riêng bên cạnh tính liên ngành. Việc học tập thuần túy lý thuyết trong khi thực hành thực tập liên quan tới các môn KHTN hạn chế không tạo được hứng thú cho học sinh cũng là một nguyên nhân”.

Việc này có thể ảnh hưởng tới đầu vào các ngành trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM). Tuy nhiên, với giải pháp cụ thể liên quan đến giáo dục đại học, Đảng và Nhà nước đang tạo làn gió mới cho các cơ sở giáo dục-nghiên cứu, nhất là các đơn vị trọng điểm. Hy vọng, người học sẽ dần thay đổi tư duy và quan tâm nhiều hơn đến các ngành KHTN. Để tạo chuyển biến rõ rệt, cần có thêm chính sách mạnh mẽ, học bổng ưu tiên cho sinh viên giỏi theo học ngành khoa học cơ bản, góp phần xây dựng cơ cấu đào tạo hài hòa, bền vững.

Bài và ảnh: THU HÀ

Theo https://www.qdnd.vn/giao-duc-khoa-hoc/cac-van-de/dieu-chinh-truoc-xu-huo...