Đưa hoạt động đầu tư tiền ảo, kinh doanh đa cấp vào khuôn phép

Thiếu các cơ chế quản lý chặt chẽ nên chúng ta đã không quản lý, khai thác tốt những thế mạnh của hoạt động đầu tư, kinh doanh tiền ảo, đa cấp, ngược lại còn biến các hoạt động này thành “nơi trú chân” của các loại tội phạm.

Phát huy tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4-5-2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, rất cần các cơ quan chức năng sớm xây dựng, hoàn thiện hành lang pháp lý đủ mạnh để quản lý tốt các hoạt động này.

Do thiếu các cơ sở pháp lý liên quan đến tiền ảo, tài sản ảo nên những năm qua, nhiều đối tượng đã lợi dụng thành lập các sàn giao dịch tiền ảo, sàn chứng khoán quốc tế... và kêu gọi đầu tư, kinh doanh kiếm lợi. Qua nhiều vụ việc bị triệt phá cho thấy, kịch bản chung của các đối tượng là dẫn dụ cho nhà đầu tư được hưởng lợi giai đoạn đầu, sau đó, khi nhà đầu tư nộp nhiều tiền vào thì chúng chiếm đoạt. Nhiều người không hiểu biết vẫn nghĩ mình thua lỗ do khách quan, do tác động bởi thị trường... Thậm chí, tôi đã chứng kiến nhiều trường hợp nghĩ mình tham gia các hoạt động cờ bạc trên không gian mạng nên không dám tố cáo; nhiều người đi tố cáo về việc mất tiền ảo, tài sản ảo thì không được cơ quan chức năng thụ lý giải quyết do pháp luật chưa công nhận loại tài sản này. Lợi dụng điều đó, các đối tượng tiến hành những hình thức huy động vốn trái phép, đầu tư trá hình nhằm chiếm đoạt tài sản, trong đó có việc sử dụng những hình thức đầu tư trên các sàn thương mại điện tử, sàn chứng khoán quốc tế, sàn đầu tư tiền ảo do chúng tự lập, tự quản lý, tự kiểm soát, can thiệp để dẫn dụ người chơi (nhà đầu tư) tham gia rồi chiếm đoạt tài sản...

Tang vật trong vụ án liên quan đến giao dịch ngoại hối, chứng khoán phái sinh trên không gian mạng do Phó Đức Nam (sinh năm 1994, ở Bà Rịa-Vũng Tàu) cầm đầu. Ảnh do cơ quan công an cung cấp

Hoạt động kinh doanh theo mô hình đa cấp hiện nay cũng cần tăng cường giải pháp quản lý để tránh trường hợp các đối tượng lợi dụng tiến hành huy động vốn trái phép, lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng. Bản chất của mô hình kinh doanh đa cấp là chia sẻ cơ hội giữa người sản xuất với người kinh doanh và người tiêu dùng, mang lại nhiều lợi ích cho người mua. Tuy nhiên, hầu hết người mua sản phẩm theo mô hình kinh doanh đa cấp ở nước ta thường phải trả một khoản tiền lớn hơn rất nhiều lần giá trị sản phẩm, sản phẩm cũng không có chất lượng tốt, nhiều người phát hiện ra mình bị lừa nhưng lại nhắm mắt đi lừa những người thân quen mong được hưởng lại "phần trăm" để gỡ lại vốn. Nắm được tâm lý này, các đối tượng lợi dụng mô hình kinh doanh đa cấp để biến nạn nhân trở thành tay sai, tiếp tục đi lừa gạt người khác.

Nhiều người biết hoạt động này là lừa đảo nhưng vì lòng tham nên vẫn tham gia và hy vọng “mình tham gia sớm sẽ được hưởng nhiều lợi nhuận còn thiệt thòi, thiệt hại sẽ dành cho những người sau cùng khi mô hình này đổ vỡ”. Chính vì vậy, các hoạt động huy động vốn, bán hàng theo mô hình đa cấp biến tướng diễn biến rất phức tạp, gây nhức nhối, thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản của nhiều người song lại thiếu cơ chế, biện pháp quản lý cũng như các chế tài xử lý kịp thời, nghiêm minh. Thực tiễn đòi hỏi việc xử lý đối với tội phạm sử dụng công nghệ cao, tội phạm trên môi trường điện tử về huy động vốn, đầu tư tài chính, kinh doanh đa cấp biến tướng cần phải được kiểm soát chặt chẽ hơn nữa, xử lý nghiêm minh hơn nữa. Cần hoàn thiện chính sách, pháp luật, tăng cường cơ chế quản lý để kịp thời phát hiện, xử lý, tránh những hậu quả, hệ lụy tiêu cực cho xã hội.

Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân có nội dung: “Hoàn thiện khung pháp lý cho các mô hình kinh tế mới, kinh doanh dựa trên công nghệ và nền tảng số, đặc biệt là công nghệ tài chính, trí tuệ nhân tạo, tài sản ảo, tiền ảo, tài sản mã hóa, tiền mã hóa, thương mại điện tử... Có cơ chế thử nghiệm đối với những ngành, lĩnh vực mới trên cơ sở hậu kiểm, phù hợp với thông lệ quốc tế. Hoàn thiện pháp luật, chính sách về dữ liệu, quản trị dữ liệu, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp kết nối, chia sẻ, khai thác dữ liệu, bảo đảm an ninh, an toàn”. Tôi cho rằng, đây là những định hướng quan trọng để hoàn thiện chính sách, pháp luật về tài sản ảo, tiền ảo, tài sản mã hóa, tiền mã hóa, thương mại điện tử... nhằm tăng cường quản lý kinh tế, quản lý xã hội, phòng ngừa các hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng thông qua hình thức đầu tư tiền ảo, đầu tư tài chính, kinh doanh đa cấp biến tướng đang diễn biến phức tạp trong giai đoạn hiện nay.

Cùng với tiếp tục phát hiện, điều tra, xử lý nghiêm các đối tượng lợi dụng những hình thức huy động vốn, đầu tư tài chính, kinh doanh đa cấp để chiếm đoạt tài sản thì cơ quan chức năng cũng cần phổ biến, giáo dục pháp luật để nâng cao trình độ, nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của công dân. Quan trọng hơn, cần sớm có những quy định cụ thể để kiểm soát chặt chẽ hoạt động huy động vốn của doanh nghiệp; hoàn thiện hệ thống pháp luật về tiền ảo, tài sản ảo để quản lý các giao dịch này. Đồng thời, tăng cường trách nhiệm của các đơn vị cung cấp dịch vụ viễn thông, các nền tảng số, dịch vụ mạng xã hội để họ có trách nhiệm trong việc ngăn chặn, xử lý những trường hợp lợi dụng các nền tảng mạng xã hội, mạng viễn thông, phương tiện điện tử để chiếm đoạt tài sản.

Tiến sĩ, luật sư ĐẶNG VĂN CƯỜNG, Trưởng văn phòng Luật sư Chính Pháp, Đoàn Luật sư TP Hà Nội

Theo https://www.qdnd.vn/kinh-te/cac-van-de/dua-hoat-dong-dau-tu-tien-ao-kinh...