Nâng cao chất lượng kháng nghị phúc thẩm hình sự

Kiểm sát viên Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh thực hành quyền công tố kiểm sát xét xử vụ án hình sự phúc thẩm.

Ngày 6/1/2025, Tòa án nhân dân (TAND) tỉnh mở phiên tòa hình sự phúc thẩm theo kháng nghị của VKSND tỉnh đối với bản án sơ thẩm của TAND huyện Lạc Thủy.

Theo hồ sơ vụ án, khoảng 20h30’ ngày 1/4/2024, Trần Văn Tuấn, Trịnh Viết Độ, Trần Ngọc Tuyến, Đỗ Văn Luân, Đỗ Mạnh Cường, Đinh Công Xiêm, Dương Văn Hiệp, Nguyễn Thái Hòa, Nguyễn Đức Cẩm, Tống Kim Điện và Thái Trường Hậu đến nhà Vũ Đình Quốc tại thôn Liên Sơn, xã Khoan Dụ (Lạc Thủy) chơi. Quốc biết các đối tượng đến để đánh bạc nên đã lấy 1 bát sứ, 1 đĩa sứ mang lên tầng 2 của gia đình trải chiếu để các đối tượng đánh bạc, được thua bằng tiền dưới hình thức xóc đĩa. Đến 23h30' ngày 1/4/2024, nhận được tin báo của quần chúng nhân dân, tổ công tác Công an huyện Lạc Thủy phối hợp Công an xã Khoan Dụ kiểm tra nhà Quốc, phát hiện tại phòng ngủ tầng 2 có 9 đối tượng tham gia đánh bạc, qua kiểm tra các đối tượng tự nguyện giao nộp 55,46 triệu đồng. Cơ quan Công an đã lập biên bản, thu giữ toàn bộ tang vật có liên quan, mời những người có tên trên về trụ sở làm việc.

Trong vụ án này, Vũ Đình Quốc là chủ nhà đồng ý cho các bị cáo sử dụng địa điểm do mình quản lý để đánh bạc, thu tiền hồ của các con bạc mỗi người 100.000 đồng, tổng số 900.000 đồng, sau đó tham gia đánh bạc cùng với 9 con bạc khác. Với hành vi phạm tội nêu trên, TAND huyện Lạc Thủy đã áp dụng điểm b, khoản 2, Điều 321, Bộ luật Hình sự (BLHS) tuyên phạt Vũ Đình Quốc 36 tháng tù về tội đánh bạc, áp dụng điểm c, khoản 1, Điều 322, BLHS xử phạt 60 triệu đồng về tội gá bạc, tuyên án đối với các bị cáo khác, xử lý vật chứng, án phí và quyền kháng cáo.

Thông qua công tác kiểm sát bản án, VKSND tỉnh đã kháng nghị một phần bản án sơ thẩm, đề nghị TAND tỉnh áp dụng thêm tình tiết định khung theo điểm b, khoản 1, Điều 322, BLHS xét xử đối với bị cáo Vũ Đình Quốc về tội gá bạc và tăng hình phạt về tội gá bạc đối với bị cáo Vũ Đình Quốc.

Tại phiên tòa phúc thẩm, bị cáo Vũ Đình Quốc đồng ý và không tranh luận đối với kháng nghị của VKSND tỉnh. Sau khi xem xét toàn diện nội dung vụ án, Hội đồng xét sử TAND tỉnh đã chấp nhận kháng nghị của VKSND tỉnh: Căn cứ điểm b, khoản 1, Điều 355; điểm a, khoản 2, Điều 357, Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015: sửa Bản án hình sự sơ thẩm số 37, ngày 27/9/2024 của TAND huyện Lạc Thủy theo hướng áp dụng thêm tình tiết định khung theo điểm b, khoản 1, Điều 322, BLHS để xét xử đối với bị cáo Vũ Đình Quốc về tội gá bạc. Sau khi kết thúc phiên toà, Phòng 7 (VKSND tỉnh) đã tổ chức họp rút kinh nghiệm để đánh giá ưu điểm, rút kinh nghiệm những tồn tại, hạn chế đối với hoạt động của kiểm sát viên tại phiên tòa, nhằm nâng cao chất lượng công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử tại phiên toà. Thông qua phiên toà giúp các kiểm sát viên rút kinh nghiệm về trình độ, kỹ năng xét hỏi, kỹ năng tranh tụng và kỹ năng ứng xử tại phiên toà. Tăng cường công tác tự đào tạo, bồi dưỡng kiến thức thực tiễn cho đội ngũ cán bộ, kiểm sát viên, kiểm tra viên đang làm nhiệm vụ thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử hình sự.

Đây là 1 trong 4 vụ kháng nghị phúc thẩm từ đầu năm đến nay.Để nhiệm vụ thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử phúc thẩm án hình sự đi vào chiều sâu, nâng cao chất lượng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp tại phiên tòa, thời gian qua, Phòng Thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử phúc thẩm án hình sự (Phòng 7 - VKSND tỉnh) luôn coi trọng công tác quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, ngành Kiểm sát, nhất là các chỉ thị, nghị quyết có liên quan đến chức năng, nhiệm vụ của đơn vị.

Ngay từ đầu năm 2025, đơn vị đã xây dựng chương trình công tác và xác định nhiệm vụ đột phá: nâng cao chất lượng công tác tham mưu ban hành kháng, kiến nghị vi phạm trong công tác xét xử án hình sự; tăng cường kiến nghị theo vụ án khi phát hiện vi phạm; chủ động tham mưu lãnh đạo VKSND tỉnh xây dựng chương trình công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử phúc thẩm án hình sự, đồng thời, ban hành hướng dẫn công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử sơ thẩm án hình sự để VKSND cấp huyện thực hiện.

Thực hiện nhiệm vụ thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử phúc thẩm án hình sự, từ đầu năm đến nay, Phòng 7 đã thụ lý 43 vụ/74 bị cáo (số cũ 2 vụ/2 bị cáo; số mới 41 vụ/72 bị cáo). Đã giải quyết 36 vụ/65 bị cáo, gồm: xét xử 30 vụ/55 bị cáo; đình chỉ 6 vụ/10 bị cáo. Đang giải quyết 7 vụ/9 bị cáo. Viện Kiểm sát (VKS) đã ra quyết định truy tố đúng thời hạn trên 90% số vụ án hình sự đã có kết luận điều tra đề nghị truy tố; bảo đảm truy tố bị can đúng tội đạt trên 95%. Không có trường hợp Toà án xét xử tội danh khác bằng hoặc nhẹ hơn, nặng hơn tội danh VKS truy tố.

Đối với những vi phạm nghiêm trọng về thủ tục tố tụng và áp dụng pháp luật, đặc biệt là những vi phạm làm ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của bị cáo và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, đơn vị đã tham mưu lãnh đạo VKSND tỉnh ban hành 4 kháng nghị phúc thẩm đối với 4 bản án của cấp huyện có vi phạm nghiêm trọng về thủ tục tố tụng và áp dụng pháp luật; TAND tỉnh đã xét xử, chấp nhận kháng nghị 3 vụ/3 bị cáo, trong đó, 1 vụ/1 bị cáo do áp dụng thiếu tình tiết định khung hình phạt (bản án Vũ Đình Quốc với đồng phạm về tội tổ chức đánh bạc và đánh bạc); 1 vụ/1 bị cáo do vi phạm Nghị quyết của Hội đồng thẩm phán TAND tối cao về quy định những trường hợp cho bị cáo được hưởng án treo (bản án Đinh Thị Yến về tội giả mạo trong công tác); 1 vụ/1 bị cáo cấp huyện kháng nghị đối với bị hại dưới 18 tuổi do cấp sơ thẩm xét xử công khai, không mời đại diện nhà trường tham gia phiên toà (bản án Bùi Văn Trường giao cấu với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi). Cả 3 vụ án trên đã được TAND tỉnh chấp nhận kháng nghị sửa bản án, so với cùng kỳ năm 2024, tỷ lệ chấp nhận kháng nghị cao hơn, đạt 100%; không có vụ nào không chấp nhận và rút kháng nghị, thực hiện tốt nhiệm vụ chống bỏ lọt tội phạm, bảo đảm quyền và lợi ích của các bị cáo. Còn 1 vụ/1 bị cáo chưa xét xử. Từ đầu năm đến nay không báo cáo giám đốc thẩm, tái thẩm vụ nào.

Đồng chí Ngô Bảo Ngọc, Viện trưởng VKSND tỉnh cho biết: Để nâng cao chất lượng kháng nghị phúc thẩm án hình sự, thời gian tới, VKSND 2 cấp phải thường xuyên, kịp thời cập nhật, triển khai thực hiện các văn bản quy định mới về nhiệm vụ, quyền hạn của VKS trong thực hiện quyền kháng nghị để kiểm sát viên nắm chắc, khi tham mưu ban hành kháng nghị chỉ rõ được vi phạm và căn cứ áp dụng pháp luật. Tăng cường công tác đào tạo, tập huấn nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, kiểm sát viên. Tăng cường mối quan hệ phối hợp với cơ quan điều tra và TAND cùng cấp trong công tác điều tra, truy tố, xét xử, nhằm kịp thời phát hiện vi phạm, khó khăn, vướng mắc ngay từ đầu của quá trình tố tụng để báo cáo liên ngành cấp trên cho ý kiến giải quyết chính xác, kịp thời. Qua hoạt động thực tiễn cần tổng hợp khó khăn, vướng mắc để kiến nghị hoàn thiện hệ thống pháp luật.

Nâng cao hơn nữa vai trò, trách nhiệm quản lý, chỉ đạo, điều hành của người đứng đầu cơ quan, đơn vị trong tổ chức thực hiện chức năng, nhiệm vụ của ngành theo quy định của Hiến pháp và pháp luật, thực hiện đồng bộ các giải pháp, bảo đảm hoàn thành tốt hơn nhiệm vụ chống oan, sai, bỏ lọt tội phạm và người phạm tội. Bảo đảm 100% trường hợp thụ lý, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố phải được kiểm sát chặt chẽ. Kiểm sát 100% vụ án hình sự ngay từ khi khởi tố; nắm chắc quá trình điều tra, việc thu thập chứng cứ, tài liệu để kịp thời đề ra yêu cầu điều tra giải quyết vụ án đúng thời hạn, đúng quy định pháp luật. Tích cực, chủ động thực hiện các giải pháp chống lạm dụng các biện pháp bắt người, tạm giữ, tạm giam; đề cao trách nhiệm của lãnh đạo, kiểm sát viên, bảo đảm tất cả các quyết định phê chuẩn áp dụng biện pháp ngăn chặn đúng pháp luật, quyết định truy tố đúng thời hạn đạt 100%, truy tố bị can đúng tội đạt trên 98%. Hạn chế việc Tòa án trả hồ sơ điều tra bổ sung.

Tập trung chỉ đạo thực hiện các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tranh tụng của kiểm sát viên tại phiên tòa hình sự. Đối với những vụ án có quan điểm xử lý khác nhau giữa Viện kiểm sát và Tòa án, lãnh đạo đơn vị cần trực tiếp nghiên cứu hồ sơ để kiểm tra tính hợp pháp, có căn cứ của bản án sơ thẩm trước khi xem xét quyết định kháng nghị, tránh thụ động trên cơ sở báo cáo của kiểm sát viên. Cần đưa công tác kháng nghị phúc thẩm là một nội dung trong các cuộc kiểm tra định kỳ hàng năm của các cấp kiểm sát, qua đó biểu dương kịp thời cá nhân làm tốt, kiểm điểm làm rõ trách nhiệm cá nhân chưa thực hiện hết trách nhiệm trong công tác kháng nghị phúc thẩm, gắn chất lượng công tác kháng nghị với việc bình xét thi đua tập thể, cá nhân.

Để nâng cao chất lượng công tác kháng nghị phúc thẩm, hoàn thành tốt chỉ tiêu nghiệp vụ, đòi hỏi mỗi kiểm sát viên làm công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử các vụ án hình sự phải tự học tập nâng cao trình độ chuyên môn, cập nhật kịp thời các văn bản mới, chỉ thị của Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao về tăng cường công tác kháng nghị phúc thẩm và Hướng dẫn của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao như: Hướng dẫn số 24, ngày 5/8/2020 về công tác kiểm sát bản án, quyết định hình sự của Tòa án; Hướng dẫn số 34, ngày 29/11/2022 về kỹ năng phát hiện vi phạm trong giải quyết vụ án hình sự để kháng nghị, kiến nghị.

Kiểm sát viên phải chủ động nghiên cứu hồ sơ, kiểm sát chặt chẽ việc chuyển giao bản án, quyết định của Tòa án; nắm chắc các tài liệu có trong hồ sơ, các tài liệu khác được thu thập trong quá trình thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử. Đối chiếu quy định của pháp luật để xác định vi phạm. Nâng cao trách nhiệm của kiểm sát viên khi tham mưu thực hiện quyền kháng nghị theo đúng quy định và quy chế của ngành. Trước khi tham mưu thực hiện công tác kháng nghị cần nghiên cứu kỹ nội dung cần kháng nghị, tài liệu kháng nghị phải vững chắc, không vi phạm tố tụng. Lựa chọn kháng nghị những bản án, quyết định vi phạm nghiêm trọng, rõ ràng, việc kháng nghị có tính thuyết phục cao. Tăng cường công tác phối hợp liên ngành, đặc biệt phối hợp với Tòa án, Viện kiểm sát cấp trên đối với những vụ án phức tạp, có nhiều quan điểm khác nhau trước khi kháng nghị.

Kháng nghị phúc thẩm án hình sự không chỉ là biện pháp để thực hiện tốt chức năng luật định của ngành, mà còn đảm bảo pháp luật được thực thi thống nhất, đồng thời phục vụ có hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm. Cùng với việc quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát, đặc biệt là quyền kháng nghị theo quy định của Luật tổ chức Viện Kiểm sát nhân dân năm 2014, lãnh đạo đơn vị cần thường xuyên chỉ đạo kiểm sát viên tăng cường công tác kháng nghị theo yêu cầu của Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao. Tích cực chỉ đạo công tác kiểm sát bản án, kịp thời phát hiện những vi phạm pháp luật trong hoạt động xét xử để kháng nghị ngang cấp, hoặc đề xuất kháng nghị với Viện kiểm sát cấp trên, kiên quyết kháng nghị nếu phát hiện có vi phạm, ban hành kháng nghị có căn cứ, đúng pháp luật, đảm bảo chặt chẽ về nội dung, thể thức, đảm bảo thời hạn, đúng quy định của pháp luật. Viện Kiểm sát nhân dân cấp trên cần tăng cường hướng dẫn, giải đáp nghiệp vụ và thông báo rút kinh nghiệm đối với từng trường hợp cụ thể cho Viện Kiểm sát nhân dân cấp dưới.