Tại sao tên lửa Iskander-M của Nga rất khó bị đánh chặn?

Hiếm có loại tên lửa đạn đạo chiến thuật nào được sử dụng trong thực chiến rộng rãi và hiệu quả như tổ hợp tên lửa 9K720 Iskander-M (định danh NATO là SS-26 Stone) của Nga.

Hơn thế nữa, dòng vũ khí chiến thuật này còn khẳng định được vị thế với tỷ lệ đánh trúng mục tiêu và vượt qua các lá chắn tên lửa với tỷ lệ rất cao và được mệnh danh là tên lửa khó bị đánh chặn nhất trên thế giới hiện nay.

Vậy điều gì đã tạo ra sự đặc biệt của tổ hợp tên lửa đạn đạo chiến thuật Iskander-M?

Những “bất quy tắc” của Iskander-M

Theo đánh giá từ tờ Lenta của Nga, một trong những điểm đặc biệt của tên lửa Iskander-M chính là kết hợp quỹ đạo bay giữa đạn đạo và hành trình khiến việc tính toán và dự đoán đường bay của tên lửa rất khó khăn.

Khác với tên lửa đạn đạo truyền thống thường bay theo quỹ đạo dễ đoán, Iskander-M sử dụng quỹ đạo hỗn hợp (quasi-ballistic). Cụ thể, trong pha tăng tốc và tạo thế năng lên độ cao 50-100km, đạn tên lửa vẫn sử dụng nguyên tắc đạn đạo thông thường. Tuy nhiên, ở pha tiếp cận mục tiêu, đạn tên lửa lại không bay theo nguyên tắc đạn đạo, mà sử dụng cơ chế lượn với tốc độ siêu vượt âm đạt Mach 6–7 (khoảng 7.400 km/giờ).

Tổ hợp tên lửa 9K720 Iskander-M với những đặc điểm kỹ-chiến thuật đặc biệt khiến việc ngăn chặn nó rất khó khăn. Ảnh: TASS

Tiến sĩ Fabian Hoffmann, Đại học Oslo (Na Uy) đánh giá: "Tên lửa như một vận động viên nhào lộn lao xuống từ tầng bình lưu. Bạn không thể dùng toán học thông thường để dự đoán điểm tiếp cận của nó”.

Thiết kế khí động học đặc biệt và lớp phủ composite được thiết kế đặc biệt của tên lửa Iskander-M giúp tạo ra “kén plasma” khi tên lửa di chuyển ở tốc độ siêu vượt âm trong khí quyển. Lớp plasma này hấp thụ/tán xạ tín hiệu radar khiến việc phát hiện và nhận diện tên lửa Iskander-M rất khó khăn, thậm chí là nhầm lẫn mục tiêu với nhiễu nền.

Còn theo tạp chí Topwar, hiếm có tên lửa đạn đạo nào có khả năng cơ động ở pha cuối như Iskander-M. Với 4 cánh lái đuôi khí động và động cơ có thể thay đổi vector lực đẩy, đạn tên lửa có thể thực hiện hàng chục thao tác đổi hướng trước khi tiếp cận mục tiêu. Đặc điểm này khiến việc bám bắt và đánh chặn tên lửa là không dễ dàng. Ngoài ra, hệ thống dẫn đường quán tính và vệ tinh GLONASS/INS cho hiệu chỉnh đường bay mỗi 0,3 giây.

Không những thế, tên lửa Iskander-M còn được nâng cấp và hiệu chỉnh liên tục dựa trên thực tế chiến đấu. Những đạn tên lửa Iskander-M mới nhất còn được trang bị mồi bẫy “đa tầng”. Iskander-M được tích hợp thiết bị gây nhiễu, tạo tín hiệu giả để đánh lửa radar của đối phương. Ở pha cuối, tên lửa còn giải phóng các bẫy nhiễu có tín hiệu phản xạ tương tự khiến các hệ thống giám sát quang-hồng ngoại bị quá tải hoặc bám bắt sai mục tiêu.

Yếu tố quan trọng nhất chính là việc tên lửa Iskander-M có tốc độ vượt qua hầu hết các hệ thống phòng thủ tên lửa tiên tiến trên thế giới. Có thể lấy ví dụ tổ hợp Patriot PAC-3 trang bị tên lửa đánh chặn đạt tốc độ Mach 5, khó có thể ngăn chặn mục tiêu bay siêu vượt âm và có nhiều giải pháp “né tránh” như Iskander-M.

Hay như tổ hợp SAMP/T với đạn tên lửa đánh chặn chỉ đạt tốc độ Mach 4.5, còn đối với hệ thống THAAD, khả năng ngăn chặn Iskander-M gần như vô dụng vì tên lửa tấn công hạ độ cao rất thấp, nhất là trong pha cuối tiếp cận mục tiêu.

Tiến sĩ Theodore Postol, Viện Công nghệ Massachusetts (Mỹ) nhận định: "Iskander-M không phải là tên lửa – nó là hệ thống vũ khí thông minh. Mọi yếu tố từ thiết kế khí động, mồi nhử đến thuật toán né tránh đều được tính toán để vượt qua lá chắn tên lửa. Patriot chỉ hiệu quả nếu bắn trúng nó ở giai đoạn tăng tốc của tên lửa, nhưng điều này là bất khả thi”.

Đánh chặn tên lửa có dễ dàng?

Thực tế, việc đánh chặn tên lửa là một quá trình phức tạp và khó khăn. Bất kỳ biến số nào trong quá trình này đều có thể khiến hệ thống phòng thủ tên lửa mất mục tiêu.

Việc theo dõi đạn tên lửa bay với tốc độ siêu thanh trong thời gian cực ngắn không hề dễ dàng. Đầu đạn đối phương có thể mất dấu bất kỳ lúc nào vì hiệu ứng plasma, mất tín hiệu nhiệt, chưa kể tới việc để ngăn chặn mục tiêu có tiết diện nhỏ như đầu đạn tên lửa, nên bất kỳ sự thiếu chính xác nào của các phương tiện đánh chặn đều dẫn tới thất bại.

Tổ hợp tên lửa đánh chặn Patriot PAC-3 từng đối đầu với tên lửa Iskander-M. Ảnh: Defense News

Những ví dụ cụ thể của những lần đánh chặn thất bại đã được minh chứng bằng thực tiễn của tổ hợp tên lửa đánh chặn Patriot của Mỹ tại Trung Đông. Trong chiến tranh vùng Vịnh lần 1, các tổ hợp Patriot của liên quân từng mất dấu tên lửa Scud của Iraq phóng tới Israel. Lý do được đưa ra sau đó là hệ thống mất tín hiệu hồng ngoại của tên lửa mục tiêu khi nó nguội đi quá nhanh. Hay gần đây chính là chiến lệ đáng quên của phiên bản Patriot PAC-3 tại Saudi Arabia và Ukraine.

TUẤN SƠN (tổng hợp)

Theo https://www.qdnd.vn/quan-su-the-gioi/khoa-hoc-quan-su/tai-sao-ten-lua-is...